Infekcija virusom SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome coronavirus 2) ima širok spektar kliničkih manifestacija, od asimptomatskih oblika zatim blažih kliničkih simptoma pa sve do težih oblika s mogućim razvojem akutnog respiratornog distresnog sindroma i multiorganskog zatajenja (1).
Postojanje asimptomatskih infekcija je zabilježeno u svim područjima zahvaćenih pandemijom, no postotak asimptomatskih bolesnika od ukupnog broja oboljelih još nije poznat. Potrebne su daljnje prospektivne studije koje bi utvrdile točan udio. U jednom preglednom radu temeljenom na tri kohortne studije procjenjuje se da 30 – 40% zaraženih ima asimptomatski oblik (2). Nažalost u većini studija nije praćen mogući razvoj simptoma nakon utvrđivanja infekcije. Osim toga važno je naglasiti da se definicija asimptomatskog bolesnika među studijama razlikuje stoga je potreban oprez prilikom iznošenja i tumačenja ovakvih podataka.
Simptomatska infekcija može se manifestirati blagom kliničkom slikom (većina oboljelih) pa sve do teških oblika bolesti s mogućim smrtnim ishodom. Kineski centar za kontrolu i prevenciju bolesti na temelju 44 500 potvrđenih slučajeva infekcije je utvrdio da se COVID-19 javljaju različitim težinama kliničke slike u sljedećim postotcima (3):
Blagi oblik – 81%
Teži oblik (razvoj dispneje, hipoksije,radiološki potvrđena zahvaćenost više od 50% plućnog parenhima) – 14%
Kritični oblik (respiratorna insuficijencija, šok, multiorgansko zatajenje) – 5%
Smrtni ishod (case fatality rate, CFR) – 2.3% (smrtni ishodi su zabilježeni samo kod kritičnih oblika)
Kada govorimo o smrtnom ishodu važno je naglasiti da je CFR postotak umrlih od ukupnog broja potvrđenih slučajeva. S obzirom na veliki udio asimptomatskih bolesnika smrtnost odnosno infection fatality rate (IFR) je niži – prema nekim studijama on iznosi 0.5-1% (1).
Najčešći teži oblik COVID-19 je pneumonija karakterizirana povišenom tjelesnom temperaturom, kašljem, dispnejom i biletarealnim infiltratima na plućima. Osim navedenog bolest se može manifestirati simptomima gornjeg respiratornog trakta, proljevom, mialgijom i gubitkom osjeta okusa i mirisa. Ne postoji simptom ili klinički znak na temelju kojeg bi mogli razlikovati COVID-19 od drugih virusnih respiratornih infekcija. No razvoj dispneje nakon tjedan dana od početka simptoma može sugerirati da je riječ o COVID-19 (1).
U Tablici 1 navedeni su simptomi koji su povezani s infekcijom SARS-CoV-2 prema izvješću Američkog centra za kontrolu bolesti na 370 000 potvrđenih slučajeva (4).
Tablica 1.
Osim navedenih simptoma iz Tablice 1 opisani su slučajevi konjunktivitisa, dermatoloških promjena poput makulopapularnih, urtikarijalnih i vezikularnih promjena na koži. U mlađih i djece s potvrđenom ili suspektnom infekcijom su opisani slučajevi promjena na vrhovima prstiju nalik ozeblinama (tzv. COVID toe) no za sada nije poznat mehanizam nastanka promjena (5).
Zbog širokog spektra simptoma i nepostojanja karakterističnog simptoma, na temelju klinikčke slike, nemoguće je razlikovati infekciju virusom SARS-CoV-2 od ostalih respiratornih virusa. Pred nama je izazovno razdoblje zbog dolaska sezonskih respiratornih virusa i od ključne je važnosti za rad liječnika obiteljske medicine pridržavanje postojećih epidemioloških mjera i obvezno korištenje zašitne opreme pri pregledu bolesnika.
1. Coronavirus disease 2019 (COVID-19): Clinical features - UpToDate [Internet]. [cited 2020 Sep 20]. Available from: https://www.uptodate.com/contents/coronavirus-disease-2019-covid-19-clinical-features?search=covid%2019&source=search_result&selectedTitle=1~150&usage_type=default&display_rank=1
2. Oran DP, Topol EJ. Prevalence of Asymptomatic SARS-CoV-2 Infection. Ann Intern Med [Internet]. 2020 Jun 3; Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7281624/
3. Wu Z, McGoogan JM. Characteristics of and Important Lessons From the Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Outbreak in China: Summary of a Report of 72 314 Cases From the Chinese Center for Disease Control and Prevention. JAMA. 2020 07;323(13):1239–42.
4. Stokes EK, Zambrano LD, Anderson KN, Marder EP, Raz KM, El Burai Felix S, et al. Coronavirus Disease 2019 Case Surveillance — United States, January 22–May 30, 2020. Morb Mortal Wkly Rep. 2020 Jun 19;69(24):759–65.
5. Coronavirus disease 2019 (COVID-19): Cutaneous manifestations and issues related to dermatologic care - UpToDate [Internet]. [cited 2020 Sep 20]. Available from: https://www.uptodate.com/contents/coronavirus-disease-2019-covid-19-cutaneous-manifestations-and-issues-related-to-dermatologic-care?sectionName=CUTANEOUS%20MANIFESTATIONS%20OF%20COVID-19&search=covid%2019&topicRef=128323&anchor=H2979176773&source=see_link#H2979176773
